Иртнӗ эрнекун вӗренӳ институтӗнче черетлӗ хут «Туслӑх хӗлхемӗ» фестивалӗн республика тапхӑрӗ иртрӗ. «Наци фестивальне хутшӑнакансен йышӗ ҫулсерен ӳссех пырать, район тапхӑрӗнче ҫӗнтернӗ 50 ача икӗ номинацире хӑйсен пултарулӑхне кӑтартрӗҫ», — тесе пӗлтерет вӗренӳ институчӗн сайчӗ.
Чи малтанах «Ҫӑлтӑрчӑк» конкурса хутшӑнакансен пилӗк станци витӗр тухма тиврӗ. Унта вӗсем чӑваш культурине тата чӗлхине мӗн шайра пӗлнине кӑтартрӗҫ. Фестиваль вӗҫӗнче ачасен пултарулӑх тупӑшӑвӗ, юрӑ юрлани, ташӑ ташлани, харпӑр хӑй сӑввисене вулани пулчӗ.
Жюри палӑртнӑ тӑрӑх «Туслӑх хӗлхемӗнче» ҫак ачасем мала тухрӗҫ:
Чӑваш шкулӗн программипе ӗҫлекен шкулсем:
• 1-мӗш вырӑн — Элӗк районӗн Янтапа вӑтам шкулӗн вӗренекенӗ Никандрова Елена Вадимовна
• 2-мӗш вырӑн — Канаш районӗн Чакаҫ вӑтам шкулӗн вӗренекенӗ Павлова Юлия Александровна тата Вӑрнар районӗн Туҫиҫырма шкулӗн вӗренекенӗ Филиппова Снежана Витальевна
• 3-мӗш вырӑн — Вӑрмар районӗн Кавал шкулӗн вӗренекенӗ Авакова Анастасия Алексеевна тата Тӑвай районӗн Тӑрмӑш вӑтам шкулӗн вӗренекенӗ Андреева Н.А.
Вырӑс программипе ӗҫлекен шкулсем
• 1-мӗш вырӑн — И.
Кӑҫал Чӑваш Енре Константин Иванов ҫулталӑкӗ пулнӑ май кашни район-хулара кунпа ҫыхӑннӑ мероприятисем иртеҫҫӗ, «Нарспи» поэмӑна аслисем те, ачасем те вуласа тепӗр хут аса илеҫҫӗ.
Ҫак кунсенче Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Шелттем ялӗнчи вулавӑшра Константин Иванова халалласа тӗрлӗ мероприятисем йӗркеленӗ. Нумаях пулмасть унта «К.В.Ивановӑн «Нарспи» поэмине вулатпӑр» ятпа вулав сехечӗ иртнӗ. Унта 2-3-мӗфш классенче вӗренекенсем хутшӑннӑ.
«Нарспи» поэмӑна вуланӑҫемӗн Нарспи сӑнарӗ ачасене тыткӑнланӑ. Чи малтанах — илемӗпе, хӑйнееверлӗхӗпе.
Ачасем хальхи пурнӑҫра Нарспипе Сетнерӗн шӑпи мӗнлерех пулни пирки те шухӑшланӑ. Вӗсем ытти сӑнарсем пирки те шухӑшӗсене пӗлтернӗ.
Вулав сехечӗ хыҫҫӑн ачасем «2015 ҫул — К.В.Иванов ҫулталӑкӗ» куравпа паллашнӑ.
Пӑтӑрмахла ку ӗҫ Канаш районӗнчи пӗр ялта пулса иртнӗ. Унти ҫыхӑну уйрӑмне ертсе пыракан 24 ҫулти хӗрарӑм почта уйрӑмӗнче укҫа тухманнине пенси укҫипе саплаштарнӑ. Хӑйӗнпе мар. Ҫамрӑкскерӗн хӑйӗн тухман-ха ун пекки. Пӗр ялта пурӑнакан ватӑн шучӗпе.
«Хӗрхеннипе саплаштарас тенӗ-ши вара лешӗ е тӑванӗ пулман-ши?» — тесе шухӑшлас килӗ те вулаканӑн. Ҫук ҫав. Никам та мар. Ют ҫын кӑна.
Тӗрӗссипе, хайхи ватӑ хӑй пенсине почта уйрӑмӗн пуҫлӑхне тыттарман. Лешӗ хут ҫинче пенси тӳленӗ пек кӑтартнӑ та укҫине паман. 9624 тенке вӑл почтӑра укҫа тухманнине саплаштарма янӑ. Ҫавӑн пек правурланнӑшӑн халӗ хӗрарӑм тыткаларӑшне судра пӑхса тухӗҫ. Ӗҫне пуҫиле майпах пуҫарнӑ. Халӗ ӑна вырӑнти прокуратура суда ҫитернӗ.
Куславкка районӗнче хресчен олимпиади пӗрремӗш хут иртнӗ. Унта республикӑри ачасем хутшӑннӑ, хӑйсем ял хуҫалӑхӗнче мӗн пӗлнине тӗрӗсленӗ. Качака мӗн чухлӗ пурӑнать? Вӑрлӑха епле хатӗрлемелле? Йӑлтах хуравлама тивнӗ ачасен.
Партӑсем ҫинче ҫӗрулми, курӑк, тӑпра выртнӑ. Ачасем ӗҫсене тӗплӗн, тимлӗн пурнӑҫланӑ. Хресчен олимпиади пӗрремӗш хут иртнӗрен ачасем те, вӗрентекенсем те мӗнле хатӗрленмеллине пӗлмен.
Чӗрчунсем, пахча ҫимӗҫ пирки те ыйтусем пулнӑ. Олимпиада Тӗрлемес шкулӗнче иртнӗ. Унта ытларах Канаш, Комсомольски, Куславкка районӗсенчен килнӗ. Тӗлӗнмелле те, пӗрремӗш Шупашкарти 59-мӗш шкул хутшӑнма шутланӑ.
Тупӑшу икӗ тапхӑрпа иртнӗ. Кӑнтӑрлаччен ачасем чӗрчунсем, ҫӗр ӗҫӗ пирки ыйтусене хуравланӑ. Унтан пултарулӑх ӗҫне пунӑҫланӑ. Ачасем чӑн-чӑн бизнес-план хатӗрленӗ. Вӗрентекенсем те кӑсӑкланнӑ кунпа, ӗҫсен пурнӑҫланӑ.
Олимпиадӑна ирттерес шухӑш Куславкка районӗнчи Василий Семенов фермерӑн ҫуралнӑ. Вӑл унта ӑсталӑх класӗ те ирттернӗ.
Ака уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Канашри культура ҫуртне ҫамрӑк вулавҫӑсем пухӑннӑ. Мӗн тӗллевпе? Унта «Чӗрӗ сӑмах» республика конкурсӗ иртнӗ.
Конкурса район конкурсӗсенче ҫӗнтернӗ яш-хӗр хутшӑннӑ. Унта Канаш, Йӗпреҫ, Тӑвай районӗсенчен, Канаш хулинчен килнӗ.
Жюрире сумлӑ ҫынсем ларнӑ: ЧР тава тивӗҫлӗ ӳнерҫи Иосиф Александрович Дмитриев, ЧР тава тивӗҫлӗ артистки Раиса Николаевна Полякова, ЧР тава тивӗҫлӗ артисчӗ Владимир Николаевич Григорьев.
19 ҫулти Женя Тихонов Канаш районӗнчи Ачча ялӗнчен килнӗ. Вӑл Петӗр Хусанкайӑн «Эпир пулнӑ, пур, пулатпӑр!» сӑввине вуланӑ. Конкурс хыҫҫӑн конкурсҫӑсене сӳтсе явнӑ. Иосиф Александрович каланӑ тӑрӑх, вӗсем уйрӑмах Евгений Тихоновпа кӑмӑллӑ юлнӑ. Женя пӗчӗк йӑнӑш кӑна тунӑ. Анчах Иосиф Александрович ӑна мӗнле тӳрлетмеллине каланӑ.
Конкурсҫӑсем ЧР тава тивӗҫлӗ артисчӗсемпе хутшӑнма хавас пулнӑ. Пурне те «Чӗрӗ сӑмах» конкурсӑн сертификатне панӑ.
Сӑнсем (7)
Кун пирки вӑл акан 2-мӗшӗнче Шупашкарта ирттернӗ тӗлпулура пӗлтернӗ. Раҫҫей Патшалах Думин депутачӗ халӑхпа Шупашкарти Мускав районӗн администраци залӗнче тӗл пулнӑ.
Сӑмах илнӗ хыҫҫӑн Валентин Сергеевич КПРФ ӗҫӗ пирки каласа панӑ. Ҫавӑн пекех Раҫҫейӗн экономикӑри йывӑрлӑхӗсем ҫинче чарӑнса тӑнӑ. КПРФ палташӑхӑн тулаш политикипе килӗшет имӗш, анчах шалти либераллӑ экономика политикипе ниепле те килӗшесшӗн мар. Уйрӑмах ҫӗршывран илсе тухакан укҫа-тенкӗ калӑпӑшӗ пӑшӑрхантарать вӗсене. Йывӑрлӑхсене палӑртнӑ май Валентин Шурчанов КПРФ хатӗрленӗ кризиспа кӗрешмелли мерӑсен йышӗпе паллаштарнӑ. Парти шухӑшӗпе вӗсен сӗнӗвӗсем ҫӗршыври экономикӑн лару-тӑрӑвне самай лайӑхлатмалла имӗш.
Халӑх ыйтӑвӗсем ҫине хуравланӑ май Валентин Сергеевич авӑн уйӑхӗнчи пулас суйлава хутшӑнма планлани пирки пӗлтернӗ. Хӑй вӑл ҫак ҫемҫе пукана 1997 ҫултанпа йышӑнас тӗлӗшпе кӗрешет. 2001 ҫулхи суйлавра ӗмӗчӗ пурнӑҫланни патне те ҫитнӗччӗ ӗнтӗ — ун чухне вӑл Николай Фёдоровпа танах сасӑ пухнӑччӗ. Кӑшт кӑна ҫитейменнипе ҫеҫ унта ларайман.
Канаш районӗнчи Чакаҫри вулавӑшра чӑвашсен поэчӗ Константин Иванов вилнӗренпе 100 ҫул ҫитнине тӗпе хурса асӑну каҫӗ иртнӗ.
Ҫак кун тӗлне ялти вулавӑшра «Поэт юман пулса кашларӗ» курав йӗркеленӗ. Унта килекенсем «Константин Иванов» сӑнӳкерчӗксен альбомӗпе паллашнӑ.
Чакаҫсем поэт ҫуралнӑ, ачалӑхне ирттернӗ тӑрӑхра пулса курнӑ. Вулавӑш заведующийӗ поэтӑн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ пирки каласа кӑтартнӑ. Вӑл Константин Иванов чӑваш халӑхӗн мӑнаҫлӑхӗ, мухтавӗ пулнине палӑртнӑ.
Хӑшӗ-пӗри Константин Иванов чылай хайлавне 17–18 ҫулта ҫырнине пӗлнӗ. Ҫамрӑк чухне вӑл ҫыравҫӑ кӑна мар, ӳнерҫӗ, педагог, мусӑкҫӑ пулнине те пӗлнӗ.
Унтан пухӑннисем Константин Ивановӑн «Нарспи» поэминчи сыпӑксене вуланӑ.
Паян Канаша паллӑ поэт, юрӑ кӗвӗлекен Юрий Энтин килнӗ. Ӑна халӑх мультфильм юррисемпе питӗ лайӑх пӗлет. Чӑваш Ене вӑл «Юрий Энтин пултарулӑх центрӗн» директорӗпе Константин Мулинпа пӗрле ҫитнӗ.
Канашсем хаклӑ хӑнасене ҫӑкӑр-тӑварпа, юрӑ-ташӑпа кӗтсе илнӗ. Юрий Сергеевич ПТРКна интервью панӑ, чӑваш ачисене ӗҫченлӗхшӗн юратнине палӑртнӑ.
Юрий Энтинӑн 600 ытла сӑвӑ. Анчах уншӑн чи юратни — «Песня Водяного», мӗншӗн тесен вӑл унӑн ачалӑхне уҫса кӑтартать-мӗн.
Кӑҫал Юрий Энтин ҫулла 80 ҫул тултарать. Ҫавна май вӑл 3 кӗнеке кӑларнӑ. Пӗрремӗшне чи паллӑ хайлавсем кӗнӗ, иккӗмӗшне — кӑшт ҫеҫ паллисем, виҫҫӗмӗшне — ҫӗннисем.
Юрий Сергеевич Чӑваш Ен солисчӗсемпе ушкӑнӗсем валли — «Чӑваш Ен ахахӗсем» фестиваль ҫӗнтерӳҫисемпе унта хутшӑнакансем валли — 25 юрӑ ҫырса парнеленӗ. Паян Канашри культура ҫуртӗнче «Пӗчӗк кӑвакалсен ташши» фестиваль концерчӗ те иртнӗ.
Канаш районӗнче ӗнер агроконференци иртнӗ. Район администрацийӗн агропромышленноҫ предприятийӗсемпе ӗҫлекен пайӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Валерий Никоноров ҫурхи ака-суха ӗҫӗсене ирттермелли планпа паллаштарнӑ.
Кӑҫал канашсем ҫуртрисене 24,2 пин гектар акасшӑн. Ҫав шутран пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсем 14 пин гектар йышӑнмалла. Кӗрхи культурӑсене 5 пине яхӑн гектар ҫинче апатлантармалла тата нӳрӗк тытса хӑвармалла, 4,4 пине яхӑн гектар ҫинчи нумай ҫул ӳсекен курӑксем те ҫак ӗҫсене пурнӑҫласа кӗтеҫҫӗ. Кӗрхи тӗш-тырӑ пирки каларӑмӑр та, вӗсенчен 80 процентне специалистсем аван тесе хакланӑ, ыттин апла мар иккен.
Фермӑсене выльӑх апачӗпе тивӗҫтересси пирки те ҫуркуннех шухӑшламалла. Кун валли нумай ҫул ӳсекен курӑк лаптӑкне пысӑклатасшӑн. Лаптӑка пысӑклатнипе пӗрлех курӑк ассортиментне те сарма шухӑшлаҫҫӗ.
Сӑнсем (15)
Канаш районӗнчи Эдуард Шамуков фермер кӑркка ӗрчетсе Раҫҫей шайне тухасшӑн, Чӑваш Ене унӑн ашӗпе тивӗҫтересшӗн.
Раҫҫейри лавкка сентрисем ҫинче кӑркка какайӗ сахал — 3 процент ҫеҫ. Канаш районӗнчи фермер вара ҫак ӗҫе аталантарса ярасшӑн.
Эдуард Шамуков пӗлтӗр кӑркка ӗрчетме тытӑннӑ. Малтан вӑл 1 пин ытла гектар ҫинче тыр-пул ӳстернӗ. Анчах унпа кӑна тупӑш туса илме ҫук-мӗн. Ҫапла кӑркка ӗрчетес шухӑш ҫуралнӑ.
Вӗсене вӑл Ставрополь енӗнче туяннӑ. «Универсал» йӑх темиҫе йӑха пӗрлештернипе пулнӑ. Вӗсене пӑхма ҫӑмӑл, куштан мар-мӗн. Аҫи 17 эрнере 6,5 килограма ҫитме пултарать.
Кӑрккасене кунне икӗ хут тӑрантараҫҫӗ. Ятарлӑ хутӑш тӑваҫҫӗ, апата хӑйсем ӳстереҫҫӗ. Кӑркка пӑчкӑ кӗрпи е хӗвелҫаврӑнӑш вӑррин хуппи ҫинче выртса тӑрать. Фермер туянакансене тупнӑ ӗнтӗ. Ытларахӑшӗ Чӑваш Енренех. Анчах вӑл пурӑна-киле какая ытти ҫӗре те ӑсатма тытӑнасшӑн.
Шамуковӑн тӗллевӗсем пысӑк. Анчах вӑхӑт кирлӗ. Вӑл кӑрккасен сарайне ҫӗнетесшӗн, унта газ кӗртесшӗн.
+16.3 °C